مهم‌ترین سوغاتی و صنایع دستی قشم کدامند؟
سوغاتی قشم مانند سوغاتی تمام شهرها نمادی از اصالت، فرهنگ و زندگی مردم قشم است. سوغاتی می‌تواند خوراکی، یا صنایع دستی یک منطقه باشد که قطعا با زندگی مردم عجین شده است. اما از طرفی آسان‌شدن راه‌های ارتباطی باعث شده است که شما در اغلب مناطق مثل جنوب صنایع دستی مشترکی را دائم ببینید مانند حصیربافی. طبیعی است که فکر کنید این هنرها، صنایع دستی یا سوغات جنوب هستند ولی واقعیت این است که هر شهر و منطقه صنایع دستی و سوغات مخصوص به خود را دارد و قشم از این موضوع مستثنا نیست.
جزیره قشم، به عنوان بزرگ‌ترین جزیره خلیج فارس، پتانسیل‌های طبیعی، فرهنگی و مردم‌شناختی باارزشی دارد. و به جز فضای شهری، بیش از هفتاد منطقه روستایی دارد که صنایع دستی شاید سومین گروه شغلی آن‌ها باشد. همین موضوع باعث شده تا قشم از نظر هنر در شمار جزایر پررونق باشد. صنایع دستی قشم قدمت و اصالت زیادی دارد و ما در این مقاله سعی می‌کنیم سوغاتی و صنایع دستی اصیل و مخصوص شهر قشم را معرفی کنیم نه مواردی که در تمام جنوب کشور پیدا می‌شوند.
برقع: صنایع دستی پوشاک قشم
برقع به زبان محلی قشم «برکه» نامیده می‌شود که به معنی نقابی است که زنان در قشم بر صورت خود می‌زنند. برکه فقط به منظور حجاب بر روی صورت زده نمی‌شود بلکه تا حدی از صورت زنان دربرابر آفتاب و شن محافظت می‌کند. برقع معمولا در دو نوع ساخته می‌شود در نوع اول تمام صورت را می‌پوشاند و فقط چشم‌ها مشخص هستند و در نوع دوم نقاب به شکل سبیل مردانه است که فقط بالای لب و روی ابروها را می‌پوشاند.
برقع یا برکه را زنان بومی قشم به رنگ‌ها و طرح‌های سنتی مختلف می‌سازند و زیبایی و اصالت طرح‌های جنوبی روی آن‌ها هر ببیننده‌ای را ذوق‌زده می‌کند. در سفرتان به قشم برقع به عنوان یک نشانه فرهنگی و همچنین صنایع دستی اصیل قشم می‌تواند سوغاتی خوبی محسوب شود.
جلبیل خوسی‌دوزی: هنر دست زنان قشم
جلبیل نوعی شال است که در قشم به آن «جلول» هم می‌گویند. جلول را نباید با روسری، اورنی یا لیسی یکی دانست. هر کدام این سرپوش‌ها جنس، طرح و کاربرد خود را دارند. جلبیل معمولا با خوسی‌دوزی تزئین می‌شود. در سال ۱۴۰۲ نیز اثر جلبیل خوسی نیز مهر اصالت ملی رفت و در داوری مهر اصالت یونسکو وارد شد.
جلبیل‌های خوسی‌دوزی شده گاهی آنقدر ظرافت و کار نیاز دارند که تا ماه‌ها زمان می‌برد تا آماده شوند به‌خصوص اگر قرار باشد برای عروس هدیه داده شود. بنابراین با خرید جلبیل قشم یکی از بی‌نظیرترین هنرهای صنایع دستی قشم را به عنوان سوغات می‌خرید.
خوس‌دوزی جهانِ بی‌همتای طرح‌ها
خوس‌دوزی که از هنرهای رودوزی سنتی استان هرمزگان است، از ۱۳۸۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این هنر رودوزی در گذشته با نخ طلا و نقره انجام می‌شده ولی امروزه نوارهای پلاستیکی رنگی هستند در طراحی به کار می‌روند. البته هنوز هم در این هنر رنگ نقره‌ای و طلایی بین طراحان طرفدارن بیشتری دارد که همان رنگ طلا و نقره را در ذهن تداعی می‌کنند.
خوس‌دوزی روی انواع پارچه‌ها اجرا می‌شود البته روی مخمل و تور بیشترین کاربرد را دارد. هنرمندان خوس‌دوز تمام کار را با دستان خود انجام می‌دهند حتی طرح مورد نظر نیز معمولا رو پارچه کشیده نمی‌شود بلکه خوس‌دوزان آن را با مهارت خودشان انجام می‌دهند. خوس‌دوزی روی انواع پوشاک و پارچه‌ها به کار می‌رود مثلا شلوار، پرده، کوسن، پیراهن، کلاه، چادر، شال، رومیزی و … که باعث می‌شود گردشگران دستشان بازتر باشد برای اینکه این هنر را به عنوان سوغاتی بخرند.
طرح‌های خوس‌دوزی متنوع است و از نگاره‌های ستاره‌ای، قلبی، پروانه، گل، پر، گوشواره‌ای تا عقربی و طاووسی روی پارچه‌ّها کار می‌شوند. خوس‌دوزی زمان، صبر و ظرافت زیادی نیاز دارد و بسیار منحصربه‌فرد است، به همین دلیل بین گردشگران به عنوان سوغاتی بسیار محبوب است.
بخور یا عود محلی قشم چیست؟
بخور یا عود محلی است که در قشم به آن «گِشته محلی» می‌گویند. گِشته نوعی عود دست‌ساز است مانند بخور از آن استفاده می‌شود و تکه‌هایی از آن را روی زغال می‌گذارند تا عطر و بوی آن فضا را خوشبو کند. این هنر مخصوص جزیره قشم است و به دلیل محبوبیت و اهمیتی که دارد در گیفت هیش در عروسی‌ها به صورت‌های مختلف تزئین و به میهمانان هدیه داده می‌شود. شاید جالب باشد که بدانید جزیره قشم یکی از مناطقی در ایران است که مردم آن کامل‌ترین و خاص‌ترین گیفت‌های عروسی را در مراسم‌ها هدیه می‌دهند. برای بخور یا گِشته محلی، شما نیاز به یک گِشته‌سوز یا بخورسوز دارید که آن را هم در شکل‌ها و طرح‌های مختلف می‌توانید در قشم تهیه کنید.
حلوای قشمی: حلوا هلری
بخشی از سوغاتی‌های مناطق مختلف همیشه خوراکی‌های آن‌ها است. خوراکی‌ها و غذاها به سفرِ ما عطر و طعم می‌بخشند و به‌عنوان هدیه می‌توانند سوغاتی‌های خوشمزه و مناسبی برای اطرافیان ما باشند. جزیره قشم در تنوع خوراکی، شیرینی و نان کم‌نظیر است. یکی از خوراکی‌های جزیره قشم که مناسب سوغاتی است حلواهای مخصوص قشم است.
یکی از انواع حلواهای قشم، حلوا هلری است که در منطقه روستایی هلر پخته می‌شود. این نوع حلوا بسیار اصیل و با قدمت است و رنگی خاص دارد چون در آن از شکر کاراملی استفاده می‌شود. در حلوای هلری از انواع مغزها، هل تازه و نشاسته نیز استفاده می‌شود.
در سفرتان به قشم حتما حلواهای قشم را مانند حلوای هلری، حلوای مسقطی، حلوای خرما، حلوای آرد برنج، و حلوای ساگو را امتحان کنید. حلوای ساگو، از ساگو تهیه می‌شود که نوعی نشاستنه از ساقه‌های نوعی نخل است. این خوراکی‌های سوغاتی‌های خوبی برای خرید هستند.
ارده و شیره خرمای قشم
ارده یک خوراکی مقوی است که از دانه‌ّای کنجد تولید می‌شود و چون معمولا با یک خوراکی شیرین خورده می‌شود در کنار خرما و شیره خرما عالی است. خرما در قشم یکی از مهم‌ترین خوراکی‌ها و سوغاتی‌ّهای قشم محسوب می‌شود که می‌توانید در کنار آن ارده ارگانیک و خوشمزه قشم را نیز بخرید.
ادویه‌های محلی قشم چیست؟
یکی از معروف‌ترین سوغاتی‌های جنوب ایران، ادویه‌های آن است. مردم جنوب به خصوص قشم به ادویه بسیار اهمیت می‌دهند و غذاهای آن‌ها در عطر و بو معروف و محبوب است. بنابراین اغلب گردشگران در جنوب علاقه دارند که از ادویه‌های محلی خرید کنند. شما در قشم می‌توانید ادویه تندوری، شاورما، ادویه عربی، ادویه گوشت، ادویه بحرینی، ادویه ماهی و میگو، ادویه مجبوس، و انواع دیگر را برای خود یا اطرافیانتان سوغاتی بخرید.
نکته آخر
شما در این مقاله با مهم‌ترین و معروف‌ترین سوغاتی‌ها و صنایع دستی قشم آشنا شدید. می‌توانید این سوغاتی‌ها از بازارهای قشم خریداری کنید. البته با اقامت در اقامتگاه بومگردی کلودنگ می‌توانید با راهنمایی مسئولان بومی این مجموعه خریدی عالی داشته باشید. یا بعضی از صنایع دستی را از خود مجموعه خریداری کنید که در حمایت از هنرمندان صنایع دستی قشم فروخته می‌شوند. از طرفی اغلب خوراکی‌ها و غذاهای جزیره قشم را نیز می‌توانید با کیفیت بالا و دستپخت عالی خاله خیری سرآشپز بومی کلودنگ تجربه کنید.
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)