پرندگان جنگل‌های حرا قشم کدامند؟
برای گونه‌های متنوعی از پرندگان بومی و مهاجر، جنگل‌های حرا یا مانگرو در جزیره قشم، یکی از منحصر به فردترین زیستگاه‌های طبیعی ایران و حتی جهان به شمار می‌آید. این جنگل‌های جزرومدی که در سواحل جنوبی ایران قرار دارند، محیطی بکر و زیبا برای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی محسوب می‌شوند. پرندگان جنگل حرای قشم، با تنوع زیستی خیره‌کننده و نقش کلیدی در اکوسیستم منطقه، همواره توجه پژوهشگران، گردشگران و عکاسان طبیعت را به خود جلب کرده‌اند. اهمیت این جنگل‌های برای اکوسیستم به قدری بوده است که ۲۶ جولای روز جهانی مانگرو نام‌گذاری شده است. همراه کلودنگ باشید تا در این مقاله به زیبایی جنگل‌های حرا و تنوع پرندگان این جنگل‌ها بپردازیم.
پرنده‌نگری در جنگل‌های حرا
پرنده‌نگری، تفریحی جدید است که بسیاری از گردشگران بومگردی و طبیعت‌گرد را به قشم می‌کشاند. پرنده‌نگران فقط به تماشای زیبایی و زندگی پرندگان می‌نشینند و عکس‌برداری می‌کنند. اگر علاقه به این کار دارید، جنگل‌های حرای روستای دهخدای قشم یکی از بهترین مکان‌ها برای دیدن پرندگان است.
جنگل‌های حرا در قشم، در دل آب‌های شور خلیج فارس قرار دارند و به عنوان یکی از اکوسیستم‌های خاص و استثنایی شناخته می‌شوند. جنگل‌های مانگرو قشم از سال ۱۳۵۱ تحت حفاظت ملی قرار گرفتند و از سال ۱۳۵۴ نیز به عنوان ذخیرگاه زیست‌کره ثبت شدند. این جنگل‌ها از درختان حرا تشکیل شده‌اند که توانایی شگفت‌انگیزی در سازگاری با آب شور دارند. این ویژگی، جنگل‌های حرا را به مکانی مناسب برای زندگی گونه‌های بسیاری از پرندگان تبدیل کرده است. علاوه بر این، جزر و مد روزانه آب در این جنگل‌ها باعث ایجاد منابع غذایی غنی و متنوعی می‌شود که به پرندگان امکان می‌دهد تا در طول سال یا در دوره‌های مهاجرت از این منطقه بهره‌مند شوند.
برای پرنده‌نگری شما پرندگان جنگل حرای قشم را دارید که می‌توان آن‌ها را به دو دسته کلی تقسیم کرد: پرندگان بومی که در تمام طول سال در این منطقه زندگی می‌کنند و پرندگان مهاجر که به‌طور فصلی به این زیستگاه می‌آیند. این منطقه به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، یکی از مهم‌ترین مسیرهای مهاجرت پرندگان در خاورمیانه است و هر ساله هزاران پرنده مهاجر به آن سر می‌زنند.
پرندگان بومی جنگل حرا
پرندگان بومی جنگل حرای قشم شامل گونه‌هایی هستند که توانسته‌اند خود را به شرایط خاص این منطقه وفق دهند. یکی از بارزترین نمونه‌های این پرندگان، حواصیل خاکستری (Ardea cinerea) است که به دلیل ظاهر زیبا و رفتار آرامش‌بخش خود، همواره توجه بینندگان را جلب می‌کند. این پرنده، در آب‌های کم‌عمق به جستجوی ماهی‌ها و خرچنگ‌ها می‌پردازد و منظره‌ای دیدنی خلق می‌کند. البته حواصیل انواع مختلفی دارد مانند سفید، سبز، خاکستری و حواصیل بزرگ هندی دارد و با نام اگرت ساحلی نیز شناخته می‌شود. این پرنده در اواسط فروردین جوجه‌آوری دارد و قلمرو خود را در میان جنگل‌های حرا تشکیل می‌دهد. اگرت لانه خود را در روی درختان حرا می‌سازد و معمولا ۴ تا ۵ تخم می‌گذارد.
گونه دیگری از پرندگان بومی، پرستوی دریایی نوک‌سیاه (Sterna sandvicensis) است که در سواحل و مناطق کم‌عمق جنگل حرا دیده می‌شود. این پرنده زیبا، با پرهای سفید و منقار تیز، به‌شکل ماهرانه‌ای ماهی‌های کوچک را شکار می‌کند و یکی از نشانه‌های حیات پرندگان در این زیستگاه است.
پرندگان مهاجر جنگل حرا کدامند؟
پرندگان مهاجر، یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های جنگل حرای قشم هستند. هر ساله با شروع فصل سرما در نیم‌کره شمالی، هزاران پرنده از مناطق سردسیر به این منطقه گرم‌تر مهاجرت می‌کنند. مواد غذایی موجود در جنگل‌های حرا باعث شده است تا تعداد انواع پرندگان مهاجر و بومی گاهی به ۱۰۰ نوع برسد. در این میان، فلامینگوها (Phoenicopterus roseus) جایگاه ویژه‌ای دارند. این پرندگان با پرهای صورتی‌رنگ و حرکات آرام خود، یکی از زیباترین مناظر جنگل حرا را رقم می‌زنند.
یکی دیگر از گونه‌های مهاجر مهم در این منطقه، پرندگان شکاری نظیر عقاب ماهیگیر (Pandion haliaetus) هستند که با پروازهای بلند و حرکات تماشایی خود، جلوه‌ای خاص به این زیستگاه می‌بخشند. این پرنده معروف به سلطان آسمان خلیج فارس است. عقاب ماهیگیر با قدرت بینایی فوق‌العاده‌اش، از ارتفاع به شکار ماهی‌های کوچک می‌پردازد تا بعد از شکار پرواز راحت باشد. البته این پرنده ماهی‌های بزرگ را هم شکار می‌کند و اگر ماهی در پروازش اخلالی ایجاد کند با نوک خود به سر ماهی ضربه می‌زند. جوجه‌های این پرنده رشد زیاد و اشتهای بالا دارند بنابراین پرنده بالغ همیشه در حال شکار است و لانه خود را نزدیک دریا می‌سازد.
به جز پرندگانی که نام بردیم در قشم مرغ شنی، گیلانشاه دم سیاه یا آبچیلیک یا آب چر، سلیم خرچنگ‌خوار حواصیلی، گونه‌های مختلف کاکایی، چاق لق هندی، سنقر تالابی، پلیکان، ده نوع پرستوی دریایی و ده‌ها گونه دیگر پرندگان را می‌توان در جزیره قشم و جنگل‌ّهای حرا مشاهده کرد.
دیگر موجودات جنگل حرا
پرندگان در اکوسیستم جنگل حرا نقشی بسیار حیاتی دارند. از جمله این نقش‌ها می‌توان به کنترل جمعیت حشرات و آبزیان کوچک اشاره کرد که به حفظ تعادل طبیعی این زیستگاه کمک می‌کند. علاوه بر این، پرندگان به پراکندگی بذرهای درختان حرا و سایر گیاهان کمک می‌کنند و باعث می‌شوند این جنگل‌ها به صورت پایدار و خودبازسازی‌شونده باقی بمانند. در کنار پرندگان موجودات دیگری نیز در جنگل‌ّهای حرا وجود دارند که به اکوسیستم کمک زیادی می‌کنند و باعث جذابیت دوچندان این جنگل‌ّهای جادویی می‌شوند.
از جمله موجودات جالب جنگل‌های حرا، گل‌خورک‌ها هستند که دوزیستی با ظاهری شبیه به ماهی است. گل‌خورک، اسلمبو یا لنگوچ در ساحل‌های ماسه‌ای با گل‌ولای زندگی می‌کند و در زنجیره غذایی پرندگانی همچون اگرت‌ها، عقاب ماهیگیر و پلیکان‌ها نقش مهمی بازی می‌کنند. از طرفی جنگل‌های حرا پناهی برای لاک‌پشت‌های سبز، مارها، و لاک‌پشت‌های عقابی نیز هستند.
جنگل حرا از نظر تامین منبع مهم غذایی برای دام مانند گاو و شتر نیز اهمیت زیادی دارد. همینطور امروزه محیط‌های پرورش میگو نیز در این مناطق بسیار زیاد راه‌اندازی می‌شوند چون در چرخه زندگی آن‌ها نقش مهمی دارند. درختان حرا همچنین با معتدل‌کردن شرایط محیطی برای پرورش ماهی هامور نیز مهم است. متاسفانه تمام این مزایای درختان حرا باعث نابودی بخش زیادی از آن‌ها شده است و حفاظت بیشتری نیاز دارند.
بهترین زمان پرنده‌نگری قشم چه زمانی است؟
بهترین زمان پرنده‌نگری در جنگل‌های حرای قشم، فصل سرد یعنی پاییز و زمستان است که پرندگان زیادی به این جزیره مهاجرت می‌کنند. اگر به گردشگری طبیعی و دیدن محیط‌زیست از نزدیک علاقه دارید، می‌توانید با اقامت در اقامتگاه بومگردی کلودنگ از انواع تورهای طبیعت‌گردی این اقامتگاه بهره ببرید. در تورهای ورزش‌های آبی مرکز آب‌های آرام کلودنگ شما در حین پدل‌برد در میان درختان جنگل‌های حرا می‌توانید از آموز‌ش‌های زیست‌محیطی تور نیز بهره‌مند شوید؛ و با وجود تورلیدرهای حرفه‌ای مجموعه کلودنگ، از نزدیک با بسیاری از گونه‌های مختلف پرندگان و دیگر موجودات جنگل حرا آشنا شوید.
همین حالا سفر خود به قشم را با ما رزرو کنید.
