عروسی در قشم: رسم و رسومات عروسی در روستای دهخدا
عروسی در قشم خود به تنهایی یکی از بهترین و جذابترین جاذبه‌های قشم است. وقتی من درباره عروسی در جزیره قشم شنیدم آنقدر برایم شگفت‌انگیز بود که کمی آن را باورنکردنی دیدم. قشم جزیره‌ای است که خود را نه فقط به عنوان نگین گردشگری طبیعی در ایران معرفی کرده است بلکه شاید بتوان گفت قشم بیش از هر چیزی جاذبه فرهنگی دارد.
عروسی در قشم تفاوت‌های اساسی با اغلب مناطق دیگر ایران دارد. در بیشتر شهرهای ایران، سنت‌ها کنار گذاشته شده‌اند و عروسی‌هایی که هفت شبانه‌روز طول می‌کشیدند حالا تبدیل به عروسی‌های ۳ یا ۴ ساعت در تالارهای عروسی شده‌اند. اما در قشم، در روستای دهخدا هنوز هم عروسی‌ها بیش از هفت روز طول می‌کشند.
از طرفی عروسی‌های قشمی، تمام جزئیات فرهنگی خود را در نحوه دعوت‌کردن میهمانان، لباس، غذا، تزئینات، و زندگی حفظ کرده‌اند. بنابراین، عروسی قشمی دنیایی است که هر بخش از آن می‌تواند من و شما را جذب خود بکند. من که با دانستن جزئیات عروسی قشمی و دیدن عکس‌های آن به وجد آمدم امیدوارم شما نیز با خواندن این متن با زیبایی‌های فرهنگی این جزیره بیشتر آشنا شوید.
دعوت‌کردن به عروسی در قشم: خُندَغ
در عروسی‌های دهخدا قشم کارت دعوت معنای چندانی ندارد. روش دعوت به این شکل است که خانمی از سمت خانواده عروس و داماد تعیین می‌شود تا در روستا برود و افراد مورد نظر خانواده‌ها را به عروسی دعوت کند. در زبان محلی به این خانم خُندَغ گفته می‌شود. وظیفه او است که با لباسی آراسته و رویی گشاده به درب خانه فامیل برود و افراد را با توضیحات کامل درباره شب‌های مراسم و زمان آن‌ها به مراسم دعوت کند.
البته این موضوع قابل توجه است که در روستای دهخدا اصلا مهم نیست که شما دعوت شده باشید یا نه، به هر حال شما می‌توانید به عروسی بروید. همیشه خانه عروس و داماد با پارچه‌های زیبا تزیین و همینطور نورپردازی می‌شود بنابراین همه متوجه می‌شوند که در کجا عروسی است. و اگر بخواهند می‌توانند در عروسی شرکت کنند.
به همین دلیل عروسی‌ها معمولا شلوغ هستند و به طور معمول در روزهای عادی تمام فامیل هر روز در خانه عروس یا داماد هستند و داماد هر روز از ۳۰۰ تا ۴۰۰ نفر پذیرایی می‌کند. که البته این تعداد در روز اصلی عروسی بسیار بیشتر می‌شود چراکه هر کسی می‌تواند به عروسی بیاید. زیبا نیست؟! بعید است این حجم از میهمان‌نوازی و به اشتراک‌گذاشتن شادی در هیچ کجای دنیا پیدا شود.
مراسم ساخت: اولین مراسم عروسی قشم
عروسی در واقع با یک عصر شروع می‌شود که در آن مراسم ساخت اجرا می‌شود. دلیل عصر‌بودن مراسم نیز خنک‌بودن هوا در عصر و شب است. در مراسم ساخت، خانواده داماد تمام لوازم مورد نیاز عروس را به شکل تزئین‌شده در چمدان و غنچه (خنچه) به خانه خانواده عروس می‌برند. این لوازم شامل لباس، لوازم بهداشتی، لوازم آرایشی، کفش و هر چیز مورد نیاز عروس است.
مراسم ساخت درست است که در یک شب برگزار می‌شود اما آمادگی برای آن ممکن است از یک تا دو سال قبل آغاز شود؛ چراکه برخی لباس‌های عروس از لباس‌های محلی و دست‌دوز هستند که رودوزی و دوخت آن‌ها در سایز و مخصوص عروس ممکن است یک‌سال زمان ببرد.
در شب مراسم ساخت، اعضای خانواد داماد این چمدان‌ها را روی سر و دست با مراسم و موسیقی به خانه عروس می‌برند. در آنجا تمام این لوازم در حضور میهمانان باز می‌شوند و همه آن‌ها را می‌بینند. مراسم ساخت بیشتر با حضور زنان و با رقص و موسیقی برگزار می‌شود.
حنابندان در عروسی قشم
حنابندان در عروسی‌های قشمی، به خصوص در روستای دهخدا آن بخش از عروسی است که می‌تواند دل هر کسی را از نظر زیبایی و انحصار فرهنگی ببرد. این مراسم سراسر رنگ و شادی مخصوص به خود را دارد. در حنابندان‌های قشم چند هنر به هم آمیخته یعنی طراحی حنا، لباس‌های دست‌دوز با رودوزی‌های فاخر، موسیقی محلی قشم و رسم‌های مردم قشم، همه چیز را چشم‌نواز می‌کند.
حنابندان در شب روز اول در خانه عروس برگزار می‌شود. عروس در این روز لباسی سبز با رودوزی‌ها و تزیینات زیبا می‌پوشد. طرف داماد با غنچه‌ای به رنگ سبز که با پارچه‌های سبز رنگ که رودوزی دارد تزیین شده و داخل آن شمع و حنا هست به سمت خانه عروس می‌روند. عروس را داخل مراسم می‌آورند و برای او حنا می‌گذارند. این مراسم توسط خانم‌ها اجرا می‌شود اما آقایان نیز در خانه داماد به رقص و پایکوبی می‌پردازند.
فردای همان شب در خانه داماد حنابندان برگزار می‌شود. خانم‌های خانواده عروس حنا را به شکل تزیین‌شده به خانه داماد می‌برند و برای داماد حنا می‌گذارند. در این شب داماد بر روی لباس خود کمربندی می‌بندد که تزیین‌شده و بسیار زیباست و در ان یک خنجر قرار دارد. تمام اعضای فامیل درجه یک هم پیشانی‌بندی را می‌بندن که آن هم به رنگ سبز و دست‌دوز است. مراسم حنابندان با موسیقی محلی شاد با سازهای جفتی یا نی‌عنبون و پایکوبی برگزار می‌شود.
بعد از برگزاری مراسم حنابندان تمام اعضای فامیل دست‌به‌دست هم می‌دهند و غذای نهار فردا را آماده می‌کنند. غذایی که معمولا در نهار روز عروسی سرو می‌شود به زبان محلی «زیر برنجی» نامیده می‌شود. برای سرو این غذا ابتدا مقداری گوشت پخته‌شده با ادویه‌های عالی در ظرف ریخته می‌شود و بعد روی آن برنج می‌ریزند. در روی برنج نیز نخود و کشمش ریخته می‌شود. البته گاهی استامبولی هم به میهمانان داده می‌شود که این غذا نیز پلویی مخلوط از گوشت و کنسروهای مخلوط مختلف است.
مراسم حمام داماد: روز عروسی قشم
فردای شب حنابندان، هم در خانه عروس و هم در خانه داماد به صورت جداگانه فامیل هر طرف دعوت هستند و نهار سرو می شود. نکته‌ای که جالب است این است که هزینه تمام این مراسم‌ها در هر دو طرف بر عهده داماد است و پرداخت می‌کند. بعد از نهار مراسم عَصوا (عَضوا یا رَزیف) برگزار می‌شود. داماد در میان جمعیت آقایان می‌نشیند و مراسم عصوا اجرا می‌شود. مراسم عصوا جزئیات و نشانه‌های فرهنگی زیادی دارد که می‌توانید آن‌ها را در مقاله مراسم عَصوا بخوانید. اما برای این مراسم دو گروه مرد روبروی هم می‌ایستند و رقص‌های مخصوص را انجام می‌دهند و گروه نوازندگان در بین این دو گروه بین ۵ تا ۶ نفر یا سازهای مانند دُهُل، شِلِنج و دف می‌نوازند.
در حین اجرای رقص و موسیقی شعرهای مخصوص عصوا به زبان عربی خوانده می‌شود.
مراسم حمام
در حین مراسم عَصوا داماد پیرایش می‌شود و سپس او را به حمام خانه یکی از فامیل‌ها که به خانه داماد نزدیک باشد می‌برند. پس از حمام لباس مخصوص همان روز شامل دشداشه، لنگ، بش، اگال و دستمال را بر تن داماد می‌کنند. معمولا این کار توسط برادر داماد انجام می‌شود. پس از آماده‌شدن داماد او را سوار شتر می‌کنند و با مراسمی زیبا به بیرون روستا می‌برند. آقایان پشت سر داماد و خانم‌ها با فاصله از آقایان می‌روند. در بیرون روستا در حضور داماد مسابقه شترسواری برگزار می‌شود و پس از مسابقه به برنده جایزه می‌دهند.
بعد از مسابقه شترسواری داماد را با شتر به خانه خود بازمی‌گردانند و از مردم با شیرینی پذیرایی می‌شود. و بر سر داماد شاباش می‌ریزند. پس از آن همه خانم‌ها و آقایان با داماد عکس می‌گیرند و به او تبریک می‌گویند. مراسم حمام داماد غروب تمام می‌شود.
شب وصال و مولودی‌خوانی عروسی‌های قشم
بعد از مراسم حمام و عَصوا، در شب مراسم مولودی‌خوانی توسط آقایان انجام می‌شود و حدودا تا ۱۱ یا ۱۲ شب ادامه دارد. همزمان با این مراسم عروس به آرایشگاه می‌رود یا آرایشگر به منزل عروس می‌آید. پس از مراسم مولودی‌خوانی همه همراه با اجرای موسیقی عَصوا داماد را همراهی می‌کنند و به خانه عروس می‌برند.
در خانه عروس، اتاقی که مستر باشد یعنی مجهز به حمام، دستشویی و امکانات سرمایشی باشد را از قبل تزئین به عنوان حجله کرده‌اند. بنابراین داماد با تشریفات به داخل حجله برده می‌شود و آنجا با فامیل عکس و فیلم می‌گیرند. سپس عروس هم با تشریفات به داخل حجله آورده می‌شود و با خانم‌ها در حجله عکس و فیلم می‌گیرد. آن شب عروس و داماد در حجله می‌مانند و در حجله برای سه شب بسته می‌شود. در طول این سه شب فقط برای تحویل غذا با سینی در باز می‌شود و عروس و داماد از اتاق خارج نمی‌شوند.
مراسم سه شُویی و هفت شُویی بعد از شب وصال
پس از سه شب از شب وصال، خانواده عروس، البته بیشتر خانم‌های فامیل به منزل عروس می‌روند و عروس و داماد از اتاق بیرون می‌آیند. از تمام میهمانان پذیرایی می‌شود و تمام میهمانان به عروس و داماد هدیه می‌دهند که هدیه‌ها از طلا و پول تا لوازم خانه متفاوت هستند.
همه چیز اینجا تمام نمی‌شود بلکه چهار شب پس از مراسم سه شُویی، خانواده عروس و فامیل‌های او همراه با داماد به خانه پدری داماد می‌روند. پذیرایی مفصل‌تری نسبت به مراسم سه شُویی از میهمانان می‌شود و میهمانان به داماد هدیه می‌دهند.
عروس و داماد پس از مراسم هفت شُویی به خانه عروس برمی‌گردند. درست خواندید، خانه عروس. در قشم این موضوع اصلا بد نیست و رسم همین است که عروس و داماد تا زمانی که بخواهند خانه مستقل داشته باشند در خانه پدری عروس بمانند. البته گاهی داماد آماده هست و پس از مراسم هفت شُویی به خانه مستقل خودشان می‌روند.
عروسی قشمی و آرزوی شرکت در آن
فکر می‌کنم با دیدن عکس‌ها و خواندن مطالب درباره عروسی قشمی شما نیز همچون من فکر می‌کنید کاش شانس می‌آوردم و یک بار می‌توانستم در این عروسی‌ها شرکت می‌کردم! عیبی ندارد درکتان می‌کنم. شاید با سفر به این جزیره زیبا بتوانیم گوشه‌ای از فرهنگ و زیبایی‌های این جزیره را ببینیم.
اگر دوست دارید هر چه بیشتر با قشم و فرهنگ آن آشنا شوید می‌توانید سفر خود به قشم را با ما در مجموعه کلودنگ رزرو کنید. ما در خانه زیبای کلودنگ، با وجود تور لیدرهای محلی و خانواده مهربان تاتاها میزبان شما هستیم تا سفری بی‌نظیر را تجربه کنید.
همین حالا سفرتان به قشم را با ما رزرو کنید.
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)