گردشگری تاریخی: مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی قشم کدامند؟
گردشگری تاریخی نام دیگرش گردشگری میراث است که نشان می‌دهد تاریخ میراثی از گذشتگان است که همیشه برای انسان‌ها جذاب بوده است. ما دوست داریم با گردشگری تاریخی با فرهنگ و تاریخ گذشتگان بیشتر آشنا شویم. شاید کمتر کسی بداند که در جزیره قشم نیز ما می‌توانیم از گردشگری تاریخی لذت ببریم.
موزه‌ها، قلعه‌ها، معماری سنتی یا یادمان‌های تاریخی از میراث تاریخی هستند که در گردشگری تاریخی بازدید می‌شوند. در ادامه متن ما با بخش مهمی از آثار تاریخی جزیره قشم آشنا می‌شویم.
قلعه پرتغالی‌ها کجاست؟
یکی از معروف‌ترین آثار تاریخی جزیره قشم قلعه پرتقالی‌هاست که به گوش اغلب‌مان آشناست. البته در همین ابتدا باید گفت که هم جزیره قشم و هم جزیره هرمز قلعه پرتقالی‌ها دارند و قلعه پرتقالی‌ها در جزیره هرمز بزرگتر است و در طول سال‌ها بیشتر حفظ شده است. قلعه پرتقالی‌ها در جزیره قشم در شرق جزیره بلوار هرمز واقع است و قلعه پرتقالی‌ها در جزیره هرمز در شمال جزیره قرار دارد.
از نظر تاریخی این قلعه صدها سال پیش در ۱۵۰۷ توسط فردی پرتغالی به نام آلبو کرک ساخته شد تا پرتغالی‌ها بتوانند بر خلیج فارس مسلط شوند. بنابراین تاریخی طولانی از جنگ‌های بین نیروهای پرتغالی و قدرت‌های ایرانی را در دل خود دارد. این اثر تاریخی در سال ۱۳۸۷ از زیر خاک کشف و بیرون کشیده شد.
این قلعه برای پرتغالی‌ها نقش مهمی داشته است به همین دلیل با مصالحی همچون سنگ‌های سخت خارا و ملاطی از ساروج ساختمان‌های محکمی برای استقرار سربازان و همچنین انبار غذا و اسلحه ساخته‌اند. جالب است بدانید که طول دیوارهای این قلعه زیاد و در حدود ۳.۵ متر است. این قلعه با محوطه ۱۲۰ در ۱۲۰ متر با مساحتی ساخته شده است که ظرفیت ۲ هزار نفری داشته باشد. در بازدید از قلعه پرتغالی‌ها یا قلعه سانتیاگو هنوز هم می‌توانید بنای اصلی، برج و آب انبار را به تفکیک ببینید.
غارهای رازآلود تاریخی خربس
غارهای خربس به احتمال زیاد قدیمی‌ترین اثر تاریخی جزیره قشم هستند که در ۱۰ کیلومتری جنوب غربی شهر قشم قرار دارند. در حقیقت غارهای خربس در دو طبقه، در محوطه باستانی خربس واقع هستند که به نظر می‌رسد روزگاری مسکونی و شامل آب انبار، قلعه، و گورستان بوده است. از نظر تاریخی محوطه خربس به دوران مادها، اشکانیان و یا ساسانیان نسبت داده می‌شود که هنوز قطعیتی در آن وجود ندارد اما احتمالا عمر آن به ۸۰۰ یا ۱۵۰۰ سال پیش برمی‌گردد.
نکته‌ای که غارهای خربس را شگفت‌انگیزتر کرده است دستکند بودن طبقه دوم آن است. در حقیقت غارهای خربس در طبقه اول روزنه‌های در دل صخره‌ایی رو به دریا است. این روزنه‌ها در داخل دیواره‌ها امتداد یافته‌اند و گاهی به هم متصل شده‌اند. به نظر می‌رسد این روزنه‌ها در ابتدا حاصل ارتباط دریا و صخره بوده‌اند اما بعد مردم بومی آن‌ها را عمیق‌تر و کاربردی‌تر کرده‌اند. برای ورود به تالارهای دستکند در طبقه دوم، باید از راهرویی تنگ که امروزه با ۱۴ پله با سربالایی به تالار متصل شده‌اند عبور کرد. وقتی به تالار می‌رسید با هنر بی‌نظیر سنگ‌تراشان مواجه می‌شوید که آن را در دیواره‌ّها و سقف به نمایش گذاشته‌اند. بنابراین غارهای خربس حاصل هنرنمایی طبیعت و انسان است.
درباره کاربرد غارهای خربس با توجه به اینکه تاریخ آن کاملا مشخص نیست نظرات مختلف هستند. برخی آن‌ها را مکان پرستشگاه مهر می‌دانند، برخی آن را محل نگهداری استخوان‌ها مردگان و برخی هم آن را پناهگاهی برای مرم بومی در برابر خطرات مختلف می‌دانند که با توجه به تاریخ طولانی این اثر همه آن‌ها در زمان‌های مختلف می‌تواند درست باشد.
روستای باسعیدو قشم آخرین مقر انگلیسی‌ها
روستای باسعیدو در سواحل غربی جزیره قشم قرار دارد. این روستا به عنوان یکی از سایت‌های ژئوپارک جهانی قشم دارای جاذبه‌های طبیعی و همینطور تاریخی است. قدمت این روستا به دوران ساسانیان باز می‌گردد و در زمان انگلیسی‌ها نیز مورد توجه بوده است. یکی از تاریخی‌ترین مکان‌های روستا اسکله باسعیدو است که فقط برای صیادی به کار می‌رود. این اسکله دو بخش مدرن و تاریخی دارد که بخش تاریخی در دوران ساسانیان با عرض حدود ۴ متر ساخته شده و در دروان صفویان به عرض ۶ متر رسیده است. اما بخش مدرن اسکله در طول ۱۰ سال بین سال‌های ۱۳۷۴ تا ۱۳۸۴ ساخته شده است.
از همه این‌ها گذشته باسعیدو در مورد توجه انگلیسی‌ها نیز بوده و در سال ۱۲۱۷ هجری قمری این روستا را برای اسکان سربازان و ذخیره زغال سنگ تصرف کرده‌اند. از آثار باقی‌مانده از دوران انگلیسی‌ها می‌توان به قلعه (قلعه سرگوهی)، برج دیده‌بانی، محل اسکان نیروهای انگلیسی، انبار آن‌ها اشاره کرد. البته گورستان پرتغالی‌ها نیز در این روستا از مکان‌های دیدنی محسوب می‌شود.
باسعیدو از نظر طبیعی نیز غنی است. این ژئوسایت نیز مانند اغلب سایت‌های جزیره قشم حاصل فرسایش آب‌ها روان است که باعث ایجاد ناهمواری‌هایی در نزدیکی روستا شده است. این اشکال برونزدهای سنگی در طول دره‌ها و دامنه کوه‌ها هستند که دیدنشان قطعا چشم هر بیننده‌ای را جذب می‌کند.
موزه ژئوپارک
ژئوپارک قشم، ۳۵ ژئوسایت دارد و شامل تعداد زیادی مکان‌های بی‌نظیر طبیعی و تاریخی است. از طرفی ژئوپارک قشم یک موزه با نام موزه ژئوپارک در داخل شهر قشم در شرق جزیره در بلوار ولی عصر دارد. این موزه در سال ۱۳۷۴ با مساحتی بالغ بر هزار متر مربع تاسیس شد. موزه ژئوپارک قشم شامل بخش مردم‌شناسی، جانورشناسی و همینطور صنایع دستی است.
شما در موزه ژئوپارک قشم می‌توانید ۳ هزار گونه جانوری شامل پستاندارنی که ۲ گرم وزن دارند یعنی حشره‌خوار کوتوله را تا بزرگترین پستاندارن یعنی نهنگ‌ها را ببینید. از طرفی علاقه‌مندان به پرندگان نیز می‌توانند با پلیکان‌های بزرگ یا شهدخواران کوچک را از نزدیک ببینند.
موزه ژئوپارک قشم مجموعه‌ای زیبا و کامل از سنگ‌ها و صدف‌ها را نیز به نمایش گذاشته است که در کنار صنایع دستی معاصر نگاهی زیبا از جزیره را به ما می‌دهد. البته موزه ماکت‌ها طراحی شده از سایت‌ها زمین‌شناختی و همینطور ماکت‌های سه بعدی را نیز در اختیار دیدگان بازدیدکنندگان می‌گذارد. در سفرتان بازدید از این موزه را از در کنار بازدید از سایت‌های ژئوپارک از دست ندهید.
قلعه نادری: قلعه لافت
قلعه لافت یا قلعه نادری، در شهر لافت در بخش روستای لافت در بافت قدیم آن در جنوب روستا در شمال جزیره قشم قرار دارد. این قلعه در دوره نادرشاه در حدود ۲۵۰ سال پیش ساخته شد تا از تنگه خوران حفاظت کند. قلعه در طول سال‌ها دستخوش چالش‌های زیادی شده است بنابراین بخش زیادی از آن از بین رفته است مانند دروازه‌های زیبای آن که در دوران حکومت مسقطیان به عمان منتقل شده است.
قلعه لافت روزگاری با ۵ برج بلند تمام لافت را دربرداشته است و از آن محافظت می‌کرده اما امروزه فقط سه برج باقی مانده‌اند. بیشتر دیوارهای قلعه نیز در اثر عوامل طبیعی و همینطور سهل‌انگاری‌های انسانی از بین رفته‌اند اما هنوز هم عظمت آن قابل دیدن است. این قلعه در سمت شمال شرق خود خندقی بزرگ و در دیوارها سوراخ‌های برای استفاده از توپ‌ها داشته است که توپ‌های باقی‌مانده آن نیز در دوران رضاشاه به بندر کنگ منتقل شدند. این قلعه تاریخی به عنوان اثر ملی در سال ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
چاه‌های تلا لافت
چاه‌های تلا یا تلاو (تل(تپه+آو (آب)) از سال ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی ثبت شده‌اند و قدمت آن‌ها به دوران پیش از اسلام یعنی هخامنشیان یا ساسانیان برمی‌گردد. این چاه‌ها همیشه برای مردم بومی بسیار مهم و حتی تا حدی مقدس بوده‌اند چراکه با هوشمندی برای تامین آب شیرین مردم ساخته شده‌اند. در واقع تپه نزدیک به چاه‌ها با سطح سنگی خود، آب را به درون چاه‌ها می‌برد که آن‌ها هم لایه‌های گچی دارند و می‌توانند آب را تا مدت‌ها خنک و سالم نگه دارند.
چاه‌های تلا در گذشته ۳۶۶ عدد با عمق‌های مختلف ۳ تا ۶ بوده که امروزه فقط ۳۳ عدد از آن‌ها باقی مانده است. برای بازدید از چاه‌های تلا کافی است به بخش قدیمی لافت در کنار قلعه نادری در دامنه بام لافت بروید.
آب‌انبار بی‌بی قشم اولین آب‌انبار
آب‌انبار بی‌بی قشم ظاهرا اولین آب‌انبار جزیره است که فقط یک آب‌انبار ساده نیست بلکه از نظر معماری هم جذاب است. سقف انبار گنبدی شکل است و از آجر، سنگ و ساروج برای ساخت آن استفاده شده است. به لحاظ تاریخی قدمت این آب‌انبار به حدود ۲۰۰ سال پیش باز‌می‌گردد. گفته می‌شود که آب‌انبار بی‌بی توسط همسر خیّرِ شیخ عبدالله حاکم قشم ساخته شده است. برای بازدید از آب‌انبار بی‌بی باید به شهر قشم، خیابان فلسطین، خیابان بوستان در پارک بی‌بی بروید.
گردشگری تاریخی قشم و کلودنگ
برای گردشگری تاریخی قشم می‌توانید با اقامت در اقامتگاه بومگردی کلودنگ در روستای زیبای دهخدا، به‌راحتی با تورهای کلودنگ به بازدید از آثار طبیعی و تاریخی قشم بروید. فراموش نکنید که راهنماها و لیدرهای بومی همیشه می‌توانند اطلاعات دقیقی از آثار و شگفتی‌های جزیره قشم در اختیارتان بگذارند.
همین حالا سفر خود به جزیره قشم را رزرو کنید
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)