لباس‌های محلی قشم: زیبایی خیره‌کننده فرهنگی
لباس‌های محلی قشم مانند لباس‌های محلی هر منطقه‌ای نشان‌دهنده بخش زیادی از فرهنگ هستند. در حقیقت شخصیت و هویت فرهنگی هر قومی در لباس‌های محلی آن متجلی می‌شود. لباس‌های محلی و پایداری آن‌ها تا حد زیادی علاقه مردم آن قومیت و فرهنگ را به استقلال فرهنگی و حتی سیاسی خودشان نشان می‌دهد.
از طرفی لباس‌های محلی با رنگ، جنس، نوع دوخت، و جنسشان مجموعه‌ای از ارزش‌های فرهنگی، اخلاقی و حتی معنوی افراد را بازگو می‌کنند. لباس‌های بومی به صورت گویا نشان‌دهنده اقلیم و آداب و سنن هستند. آن‌ها‌ّ ریشه در پیشینیان و فرهنگشان دارند و حفظ لباس‌های محلی می‌تواند در حفظ فرهنگ قومیت بسیار موثر باشد.
لباس‌های سنتی و محلی ایران می‌توانند عامل بسیار مهمی در جذب گردشگر باشند. این نوع گردشگری با نام گردشگری مد شناخته می‌شود که با گردشگری خرید و فرهنگی ترکیب می‌شود. لباس‌های زنان و مردان در استان هرمزگان به خصوص جزیره زیبای قشم یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های این منطقه هستند.
در این متن می‌خواهیم باهم به لباس‌های محلی قشم در استان هرمزگان بپردازیم. با کلودنگ همراه باشید تا با یکی از زیباترین فرهنگ‌های مربوط به لباس‌های محلی آشنا شوید.
تاریخچه لباس‌های محلی قشم
لباس‌های محلی جزئی از تاریخ هستند اما ظهور هر کدام از آن‌ها نیز تاریخی دارد. از طرفی لباس‌ها می‌توانند اختلاط فرهنگی مناطق را نیز نشان دهند. جزیره قشم همیشه محل داد‌وستد و تجرات دریایی بوده است بنابراین قطعا در زبان، فرهنگ و لباس‌های این منطقه شباهت‌هایی با لباس‌های عربی و هندی خواهیم دید.
اما هرگز نباید فریب این شباهت‌ها را بخورید و فکر کنید که اکثر آن‌ها از فرهنگ‌های دیگر گرفته شده‌اند. درست است که بین بعضی از روش‌های دوخت مانند رودوزی یا سوزن‌دوزی قشم (جنوب ایران) و کشورهایی همچون هند یا چین شباهت وجود دارد ولی اشتباه است که فکر کنیم این هنرها از آن‌ها گرفته شده است. اسناد تاریخی نشان می‌دهند که هنرهایی همچون سوزن‌دوزی ایرانی ۳۳۰ تا ۵۵۰ سال پیش از میلاد در ایران رواج داشته است.
هنر رودوزی هرمزگان نیز با توجه به آثار باقی‌مانده تاریخی به دوران ایران باستان مربوط است. بنابراین درست است که قشم با ارتباطات دریایی با هند، آفریقا یا چین و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس مراوده داشته است. اما پوشش مردم قشم و استان هرمزگان خود نمونه‌ای بی‌نظیر از جاذبه فرهنگی است.
لباس‌های محلی زنان قشم
نکته اول درباره لباس‌های محلی قشم، توجه به اقلیم جزیره قشم است. قشم آب‌وهوایی گرم و شرجی دارد بنابراین این موضوع در لباس‌های محلی این منطقه کاملا تاثیرگذار بوده است. لباس‌های محلی چندین بخش مختلف دارند و کارهایی که روی پارچه آن‌ها انجام می‌شود این لباس‌ها را منحصربه‌فرد می‌کند. از طرفی جنس لباس‌ها همیشه خنک و رنگارنگ است.
لباس‌های محلی زنان قشم می‌تواند ۶ بخش باشد: بالاپوش که پیراهن یا جومه است. شلوار یا تنبن، لچک یا روسری که با لفظ جلبیل یا لیسی هم خوانده می‌شود؛ پاپوش، جوتی یا کوش و در نهایت نقاب، برکه یا برقع. در قشم نوعی چادر محلی نیز وجود دارد که استفاده می‌شود. در ادامه به بعضی از انواع لباس‌های محلی زنانه اشاره می‌کنیم.
پیراهن محلی قشم
پیراهن‌های کندوره پیراهن‌های گشاد و جلو بسته هستند که از پارچه‌هایی بسیار نازک و راحت دوخته می‌شوند. رنگی که برای این پیراهن‌های استفاده می‌شود اغلب رنگ‌های شادی مانند بنفش، زرد یا نارنجی هستند.
جالب است که این لباس محلی در تمام منطقی جنوبی استفاده می‌شود و تقریبا ظاهری یکسان دارد اما در جزیره قشم پیراهن کندوره کمی بلندتر و همچنین گشادتر دوخته می‌شود. پیراهن‌هایی که در استان هرمزگان پوشیده می‌شوند نام‌های و ظاهرهای متفاوتی دارند و شامل پیراهن‌های کندوره، عجمی، گون اشکم، گشاد عربی، نشته، ساده شلالی… هستند.
پراهن کمرچین یا دور چین نیز از لباس‌های محلی استان هرمزگان است اما بیشتر در مناطق شرقی استان استفاده می‌شود. این پیراهن اغلب با شلوارهای دمپا گشاد پوشیده می‌شوند.
شلوارهای محلی زنانه قشم
شلوار محلی، یا همان شلوار بندری که اغلب ما با ظاهر کلی آن آشنا هستیم. شلوارهای زنانه بندری در بخش پایین و مچ پا تنگ هستند اما در قسمت بالا گشاد و اغلب، کمر کشی دارند. یکی از نکات لباس‌های محلی قشم این است که شاید در کاربردهای مختلف از نظر دوخت شبیه هم باشند اما در شرایط و موقعیت‌های مختلف جنس پارچه‌ها و میزان طرح‌های روی لباس‌ها متفاوت می‌شوند.
مثلا شلوار بندری برای مصرف روزانه معمولا از جنس تترون یا چیت دوخته می‌شود و نازک است. اما وقتی قرار است که این شلوارها در مراسم عروسی پوشیده شوند جنس‌های کلفت‌تر و جلوه‌دارتری همچون اطلس یا ساتن انتخاب می‌شوند.
سرپوش محلی زنان قشم
برخی لباس‌های محلی در طول زمان کمتر استفاده شده‌اند یا به استفاده در خانه‌ها رسیده‌اند. مثلا در گذشته زنان در هرمزگان از لچک استفاده می‌کردند که نوعی کلاه بود و بخشی از سر را تا لاله گوش می‌پوشاند. البته رویی لچک روسری هم بسته می‌شد که یکی از آن‌ها جلبیل خوسی است. این لباس محلی امروزه یا استفاده نمی‌شود یا فقط در خانه‌ها به کار می‌رود.
اورنی و لیسی نیز از دیگر انواع روسری‌های محلی هستند. اورنی به طریق کول بسته می‌شود یعنی بخشی از آن دور سر پیچیده می‌شود و بخشی دیگر روی سینه رها می‌شود. جنس این نوع روسری حریز است و مانند تمام لباس‌های زنانه محلی تزئین می‌شود.
صورت‌پوش: برقع
برقع نوعی پوشش سنتی و محلی است که زنان روی صورت خود به کار می‌برند. برقع‌ها نیز مانند لباس‌ها انواع مختلفی دارند و بسته به مراسم و شرایط ظاهر متفاوتی خواهند داشت. نوع قدیمی برقع وجود دارد که به صورت سبیل مردانه کلفت است و زنان روی صورت می‌گذارند. و نوع دیگر برقع نیز کاملا صورت را به جز چشم‌ها می‌پوشاند و فقط چشم‌ها مشخص می‌شوند.
چادر محلی بندری
با وجود اینکه لباس‌های محلی در قشم اغلب گشاد هستند اما برخی زنان ترجیح می‌دهند چادر نیز به سر کنند. چادر بندری نیز مانند بقیه لباس‌ها از پارچه‌های لطیف و سبک دوخته می‌شوند و رنگ‌های روشنی دارند. چادرهای محلی قشم یا به روش کول‌زدن یا روش لانیم‌لا بسته می‌شوند. یعنی یا یک طرف چادر آزاد است و طرف دیگر بر روی دوش قرار می‌گیرد. و یا یک سمت چادر دور سر پیچیده می‌شود و یک سمت دیگر در سمت گوش رها می‌شود.
انواع رودوزی‌های لباس‌های محلی قشم چیست؟
تفاوت مهم لباس‌های محلی قشم با لباس‌های محلی مناطق دیگر رودوزی‌های خاص لباس‌ها است. تمام لباس‌های زنانه و حتی برقع‌ها یا پشتی‌ها و کوسن با هنر رودوزی تزئین می‌شوند.
گلابتون‌دوزی، خوس‌دوزی، شک‌بافی، و بادله‌دوزی با انواع طرح‌های طبیعی روی لباس‌ها اجرا می‌شوند. این طرح‌های رودوزی اغلب دور یقه، دور آستین، دور مچ پا، و کمر کار می‌شوند.
لباس‌های محلی مردانه قشم
لباس‌های محلی مردانه قشم شامل دشداشه، جیمه یا دیشداسا، بشت یا خاچیه، لنگ، کت، کلاه، چفیه، عقال، و سواس است. جیمه یا دشداشه لباس‌های سفید بلندی هستند تمام بدن تا نوک انگشتان را پوشش می‌دهد و به انواع یقه‌دار و بدون یقه دوخته می‌شود.
بشت یا خاچیه هم گاهی روی دشداشه بسته می‌شود که جنس آن چشم نازک است و ممکن است روی آن گلدوزی شود. لنگ هم واقعا لنگ است که در هوای بسیار گرم پوشیده می‌شود و باعث می‌شود تا کمتر گرما احساس شود. در مناطقی مثل قشم به دلیل گرمای بسیار زیاد مردان کلاه یا چفیه به سر می‌گذارند که از گرما و گردوغبار جلوگیری می‌کند. جنس چفیه و کلاه در مراسم‌های مهم مثل عروسی متفاوت از حالت عادی است.
لباس‌های محلی قشم بسته به فصل و گرمای هوا و موقعیت کاربردی آن می‌تواند جنس و رنگ متفاوت داشته باشد. اما به هرحال رنگی که احتمالا بسیار کم در قشم خواهید دید رنگ مشکی است. بیشترین رنگ کاربردی برای مردان در قشم رنگ سفید است تا از جذب گرمای زیاد جلوگیری کند.
لباس‌های محلی قشم از مهم‌ترین جاذبه‌های فرهنگی و خریدی قشم است. بنابراین دیدن آن را از دست ندهید البته می‌توانید این لباس‌ها را نیز در قشم تهیه کنید. قشم جز مناطقی در ایران است که لباس محلی و بومی خود را تا حد زیادی حفظ کرده است و این به دلیل جذابیت و زیبایی آن‌ها و همچنین کاربردی بودن پوشاک محلی است.
بنابراین با سفر به جزیره زیبای قشم می‌توانید گردشگری مد کاملی را داشته باشید. با اقامت در بومگردی کلودنگ می‌توانید از نزدیک با لباس‌های محلی آشنا شوید چرا که اعضای مجموعه کلودنگ خانواده‌ای محلی و بومی هستند.
همین حالا سفر خود به قشم را رزرو کنید
