چرا باید روستای دهخدا قشم را ببینم؟
روستای دهخدا در استان هرمزگان، شهرستان قشم، در بخش حرا در دهستان صلخ قرار دارد. جمعیت روستای دهخدا حدود ۸۰۰ تا ۹۰۰ نفر است و مردم این روستا در وهله اول شغل‌های متفاوتی مانند کارمندی پتروشیمی، فرودگاه، کادری، عکاسی،… را دارند و در رتبه‌های بعدی در حوزه گردشگری و صیادی مشغول هستند.
دهخدا روستایی توریستی است که به لحاظ موقعیت مکانی، برای اقامت جذاب است. این روستا اقامتگاه‌های بومگردی زیبایی دارد که اقامت در جزیره قشم را برای شما در فضای آرام و روستایی ایجاد می‌کنند. یکی از اقامتگاه‌های بومگردی این روستا اقامتگاه بومگردی کلودنگ است که جز اولین اقامتگاه‌های بومگردی و سنتی در قشم محسوب می شود.
در ادامه متن با روستای دهخدا، داستان‌ها و جذابیت‌های آن، بیشتر آشنا می‌شویم.
نام روستای دهخدا قشم
روستای دهخدا تغییرات زیادی در نام خود داشته و تاریخی طولانی پشت نام این روستا نهفته است. نام روستا در ابتدا خورخوران و قبل از آن خورخرگان و قبل‌تر از آن نیز شهر گل بوده و به دلیل تغییر موقعیت مکانی این اسم‌ها نیز تغییر کرده‌اند که ماجرای آن را در ادامه می‌خوانیم.
برطبق گفته بزرگان روستا، نام روستا زمانی شهر گل بوده که از لحاظ موقعیتی نیز مردم در جای متفاوتی ساکن بوده‌اند. در واقع در آن زمان روستا ۱ کیلومتر به سمت غرب قرار داشته و به دلیل زلزله و باران‌های شدید روستاییان کمی تغییر مکان داده‌اند. آنها کمی به سمت شرق حرکت می‌کنند و وقتی تغییر مکان می‌دهند نام روستا نیز تغییر پیدا می‌کند.
پس از اولین جابه‌جایی مکانی، نام روستا به نام «خورخَرگان» تغییر پیدا می‌کند. دلیل این نام‌گذاری این بوده است که روستا در این موقعیت مسیر آبراهه فصلی بوده و در این آبراهه درختی به اسم «خرگ» (استبرق) زیاد رشد می‌کرده است. از این‌رو نام روستا خورخرگان به معنای مسیر آبراهه خرگ می‌شود که به عنوان پسوند یا فامیلی در شناسنامه‌های اغلب ساکنان نیز وارد شده است.
بعد از مدتی چون تلفظ خورخرگان در زبان مردم به خصوص کودکان سخت بوده، خورخَرگان به دلایل زبان‌شناختی تبدیل به «خورخَران» یا «خور خَرون» شد تا ساده‌تر تلفظ شود. تا زمانی‌که نهضت وارد روستا نشده بود خیلی برای محلی‌ها مهم نبود که این تبدیل آواشناختی باعث تغییر معنی نیز شده است. اما وقتی معلم‌ها می‌خواستند در اداره مرکزی بگویند که از کدام روستا آمده‌اند می‌گفتند «خورخَران» و این اسم به نظر جالب نبوده و بد تعبیر می‌شده است.
به همین دلیل محلی‌ها به کدخدا پیشنهاد دادند که نام روستا را تغییر دهند. البته نمی‌توان گفت این اتفاق چقدر مثبت بوده است چراکه به هر حال نام روستا و تاریخچه روستا با این تغییر نهایی کاملا تغییر کرد و تبدیل به «دهخدا» شد. شاید بهتر می‌بود که اگر همان نام «خورخَرگان» ثبت و بر روی تلفظ درست تاکید می‌شد. اما به هرحال این اتفاق افتاد و نام روستا حدود ۲۰ سال است که دهخدا خوانده می‌شود.
روستای دهخدا کجاست؟
این روستا درست در مرکز جزیره قشم قرار گرفته و معروف به «قلب جزیره قشم» است. روستای دهخدا از سمت شرق تا شهر قشم حدود ۶۰ کیلومتر و از غرب روستا تا باسعیدو حدود ۶۲ کیلومتر فاصله دارد. از سمت شمال به جنوب نیز روستای دهخدا در باریک‌ترین مکان جزیره و درست در مرکز قرار دارد. بنابراین روستای دهخدا برای اقامت افرادی که می‌خواهند حدودا به همه جا نزدیک و دسترسی خوبی داشته باشند جای مناسبی است.
یکی از دلایلی که تا حدودی اهمیت دهخدا را به لحاظ دارابودن موقعیت مرکزی نشان می‌دهد صحبت‌های بزرگان درباره وجود دروازه‌ای مالیاتی در این روستا در گذشته‌های دور است.
یکی از بزرگان طایفه تاتاها (تاتا یکی از فامیلی‌های معروف در بین ساکنان روستای دهخدا است) می‌گوید که در گذشته در پشت روستا دروازه‌ای وجود داشته که شمال و جنوب را درست در مرکز به هم متصل می‌کرده و دروازه مالیاتی بوده است. هنوز هم در پشت روستا دو کوه وجود دارد که در نقطه‌ای به هم می‌رسند و در همان نقطه مسیری وجود دارد. این مسیر امروزه با خاک‌ریزی تبدیل به سد شده است و آب باران آنجا جمع می‌شود تا در زمان آبیاری نخلستان‌ها از آن استفاده شود. مردم محلی به این سد و مسیر «دروازه» می‌گویند و معتقدند در قدیم دقیقا همانجا دروازه‌ای وجود داشته است.
جاذبه‌های دیدنی روستا
روستای دهخدا مانند اغلب روستاهای کوچک جزیره امکانات زیادی ندارد و دارای ۳ مسجد، ۲ یا ۳ بقالی و یک مدرسه است. اما به لحاظ موقعیتی نزدیک به بسیاری از جاذبه‌های طبیعی قشم است و همچنین در دل خود داستان‌های جذابی برای کشف دارد.
در اطراف روستای دهخدا کوه‌هایی با نام میری، تنوره، دروازه، تنگ شیطان، دم دِکُل، گِل شاهی، جن‌دون و همچنین کوه نر وجود دارند. «کوه نر» حدودا در شرق روستا است و دلیل نام‌گذاری این کوه هم این بوده که در زمان بارورکردن نخل‌ها از نخل نر استفاده می‌کردند و روی این کوه نخلِ نر زیاد رشد می‌کرده است؛ بنابراین به آن «کوه نر» می‌گفتند. مردم با آن نخل‌ها، نخل‌های ماده خود را بارور می‌کردند که کار بسیار دشواری است و افراد باید گرده درخت نر یعنی هوار یا طارونه را به صورت دستی جدا کنند و به درخت ماده بدهند. البته امروزه فقط یک نخل در روی آن کوه باقی مانده است اما کوه نام خود را حفظ کرده است.
مسجدهای روستای دهخدا قشم: سنگ مسجد
روستای دهخدا سه مسجد دارد که حدودا در مرکزیت هر محله واقع شده‌اند. سنگی در روستا وجود دارد که همیشه در جایی خاص، کنار مسجد است. به زبان محلی روستاییان می‌گویند سنگ کنار مسجد پارک شده است.
داستان سنگ این است که یکی از محلی‌ها در گذشته از کوه‌ها سنگ جمع می‌کرده و به مردم برای ساخت خانه می‌فروخته است. یک روز این فرد سنگی سنگین (۱۲۶ کیلو وزن) را از کوه با خود به روستا آورد و در وسط روستا روی زمین انداخت و بقیه را به زورآزمایی دعوت کرد. مردم شروع به زورآزمایی کردند و قطعا برخی فقط توانستند آن سنگ را هل بدهند برخی آن را تکان دادند و برخی نیز اصلا نتوانستند آن را جابهجا کنند.
این شروع ماجرا بود. این سنگ ۳ شب جابهجا شد. شب اول فردی این سنگ را جابهجا کرد و مقابل در خانه یکی از اهالی روستا به نشانه دعوت به زورآزمایی رها کرد. این اتفاق سه شب تکرار و در روستا هیجان زیادی ایجاد شد. همه درگیر این سنگ بوده‌اند که در نهایت شب چهارم یک فرد این سنگ را درست درون چاه اصلی تامین آب روستا پرت می‌کند و آب گل‌آلود می‌شود.
صبح روز بعد یکی از زنان که قصد برداشتن آب از چاه را داشته است با طناب وارد چاه می‌شود و می‌بیند سنگی در چاه وجود دارد. او طناب‌های زنان دیگر را نیز جمع می‌کند و دور سنگ می‌بندد و به بالای چاه برمی‌گردد و خود به تنهایی سنگ را بالا می‌کشد. این داستان که یک زن توانسته سنگ را جابهجا کند باعث هیجان و شلوغی بیشتر می‌شود و در این زمان کدخدا به صورت جدی وارد ماجرا می‌شود و قراری تعیین می‌کند. او این سنگ را «سنگ مسجد» نام‌گذاری می‌کند و می‌گوید که باید کنار مسجد قرار بگیرد.
از آن روز دیگر بابت این سنگ آشوبی به پا نشد و کم‌کم سنگ تبدیل به وسیله‌ای برای زورآزمایی در مسائلی همچون ازدواج شد. در واقع از آنجایی که توان فیزیکی در گذشته مهم بوده است، افرادی که می‌خواستند داماد خود را انتخاب کنند او را پیش این سنگ می‌بردند و داماد باید سنگ را جابهجا می‌کرد. این سنگ اکنون جزئی از زندگی مردم روستای دهخدا است.
جنگل حرای روستای دهخدا
روستای دهخدا درست نزدیک به بلوار حرا و جنگل‌های شگفت‌انگیز و عظیم حرای جزیره قشم قرار دارد. حتی در گذشته نیز به دلیل موقعیت روستای دهخدا، مردم روستاهای اطراف به روستای دهخدا می‌آمد‌ه (مردم روستاهایی که از جنگل حرا دور بودند مانند تمبان، شیب‌دراز، کورزین، دیرستان… ) و در اتراق‌گاه شتر در پشت روستا، جایی که همیشه آباد بوده اتراق می‌کرده‌اند. بعد از اتراق مردم به سمت جنگل حرا می‌رفتند تا برای دام‌های خود سرشاخه حرا بچینند و ماهی‌گیری فصلی کنند. اما امروزه بیشتر محل پدل‌بورد و تفریحات آبی بازدیدکنندگان است و شما می‌توانید همراه با موسسه ورزش‌های آبی آب‌های آرام کلودنگ، تفریحات آبی مانند پدل‌بورد، ویک‌بورد و لنج‌سواری را در همین بخش جنگل‌های حرا تجربه کنید.
معماری روستا
در سال ۱۳۸۴ زلزله‌ای با قدرت ۶.۹ ریشتر جزیره قشم را لرزاند که روستاهایی مانند دهخدا، تنبان و گورزین را بیشتر از مکان‌های دیگر درگیر کرد. خوشبختانه در این زلزله کسی از مردم روستا فوت نکرد اما بازسازی روستا حدود ۱۰ سال زمان برد. و مردم حدود ۱ سال و اندی در چادر زندگی کردند.
این زلزله باعث شد که بسیاری از زیبایی‌های سنتی روستا مانند بادگیرها، و خانه‌های سبک سنتی آسیب ببینند یا خراب شوند. البته بسیاری از بادگیرها فرو نریختند اما ترک خوردند و بعد از زلزله، مردم از ترس آسیب‌های بعدی بادگیرها را خراب کردند بنابراین الان در روستا بادگیری وجود ندارد. اما هنوز هم بسیاری از مکان‌های این روستا به خصوص اقامتگاه‌های بومگردی دیدنی است. در واقع شما در اقامتگاه‌هایی مثل مجموعه کلودنگ هنوز می‌توانید در مکانی با روحی و ظاهری سنتی به همراه امکانات مدرن به خصوص در اقامتگاه باگپ کلودنگ، معماری روستای دهخدا را ببینید. از طرفی روستای دهخدا از نزدیکترین مکان‌ها به بندر لافت است و کلودنگ در تورهای گردشگری خود شما را به سفری فرح‌بخش در دل لافت می‌برد تا شهر بادگیرها را ببینید.
همین حالا سفر خود به قشم را با ما رزرو کنید
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)